Τετάρτη 11 Ιουνίου 2014

PERSIA Ένα ναυάγιο υπερπόντιου πλοίου ανοιχτά της Κρήτης με αμύθητους θησαυρούς, ανθρώπινες ιστορίες, τραγωδίες και μπόλικη ιστορία








1915. Η εκστρατεία στα Δαρδανέλια  αποτέλεσε ένα από τα πιο σημαντικά γεγονότα στην Ιστορία του Α Παγκοσμίου πολέμου. Εκτός από τια πώλειες στο θέατρο του πολέμου υπήρξαν  και πολλές απώλειες στη θάλασσα, κυρίως για τις δυνάμεις της ΑΝΤΑΝΤ. Τα πλοία που διέσχιζαν  την εποχή εκείνη τη  Μεσόγειο (με προορισμό την χερσόννησο  της Καλλίπολης και αργότερα τη Θεσσαλονίκη όταν το μέτωπο μεταφέρθηκε Δυτικότερα) δεν είναι μόνο αυτά που μετέφεραν στρατεύματα αλλά και πολλά εμπορικά και επιβατικά που αψηφώντας τους κινδύνους επέλεξαν να ταξιδέψουν στην περιοχή. Πολλά πλοία θα βυθιστούν από νάρκες, άλλα θα τορπιλιστούν χωρίς προειδοποίηση. Στη θαλάσσια περιοχή νότια της Πελοποννήσου, στο στενό των Αντικυθήρων και τη θάλασσα της Κρήτης βυθίστηκαν πολλά πλοία, πολύ περισσότερα από όσα εμείς γνωρίζουμε, ακόμα και από όσα φανταζόμαστε ότι θα μπορούσαν να έχουν απολεστεί.
----------------------
Το SS Περσία ήταν ένα επιβατικό πλοίο της εταιρείας P&O, που ναυπηγήθηκε το 1900 από την επιχείρηση, Inverclyde, Greenock στη Σκωτία. Σχεδόν 500 πόδια (152.34 μ) μακρύ, με πλάτος 53 ποδιών (16,55 μ), βύθισμα 24,5 ποδιών (7,47 μ) και χωρητικότητα 7.974 τόνων .Οι τριπλής εκτόνωσης παλινδρομικές μηχανές του του έδιναν την αξιοσέβαστη για την εποχή ταχύτητα των 18 κόμβων (33,3 km/h).
----------------------







-------------------------------------------------------------------------------------------
Η βύθιση του Persia
Ήταν αμέσως πριν από την ώρα μεσημεριανού γεύματος στις 30 Δεκεμβρίου, 1915. Το βρετανικό σκάφος της γραμμής SS Persia ταξίδευε στην πολυσύχναστη γραμμή από το Λονδίνο στη Βομβάη, μεταφέροντας 500 επιβάτες. Ο Α Παγκόσμιος πόλεμος ήταν σε εξέλιξη αλλά  το ατμόπλοιο  άφησε τον λιμένα της Μάλτας Valletta για να προχωρήσει πέρα από τη Μεσόγειο μέσω του  Σουέζ. Στην τραπεζαρία της πρώτης θέσης σερβιριζόταν σαμπάνια όταν χτυπήθηκε το σκάφος από μια τορπίλη, που εβλήθη χωρίς προειδοποίηση από ένα γερμανικό υποβρύχιο. Οι επιζώντες  είπαν ότι το πλοίο βυθίστηκε μέσα σε πέντε λεπτά. Περίπου 158 άνθρωποι επέζησαν της καταστροφής, αλλά 330 άνδρες, γυναίκες και παιδιά έχασαν τις ζωές τους.

Μέχρι αυτό το σημείο του πολέμου , οι πολίτες δεν ήταν στόχοι . Αλλά δεδομένου ότι η Αγγλία χρησιμοποιούσε τα σκάφη αυτού του τύπου ως μεταφορές στρατευματων και πυρομαχικών , η Γερμανία άρχισε να στοχεύει στα σκάφη, μαζί με τους  επιβάτες . Το S.S. Περσία ήταν από τα πρώτα πλοία που βυθίστηκαν  υπό αυτήν την νέα πολιτική της γερμανικής στρατηγικής στις θαλάσσιες εχθροπραξίες. Συγκλόνισε τον κόσμο, και δυσφήμησε τους Γερμανούς. Ο κυβερνήτης του Γερμανικού υποβρυχίου u- 38, Μax Valentiner με την πράξη του αυτή θα χαρακτηριζόταν σαν εγκληματίας πολέμου.
--------------------------------------------------------------------------------------------------

Το ξέσπασμα του Α παγκόσμιου πολέμου (1914-1918) δεν απέτρεψε τον ανήσυχο περιπλανώμενο  μαχαραγιά Jagatjit Singh από τη μανία του,  που ήταν τα ταξίδια, παρά την εχθρότητα των ευρωπαϊκών χωρών που επεκτεινόταν και στις θάλασσες της Μεσογείου και την Ευρώπης γενικότερα. Το 1915, ο μαχαραγιάς αποφάσισε ένα μακροχρόνιο ταξίδι στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ. Αναχωρεί από τη Βομβάη με το πλοίο S.S. Caledonia. Περνώντας μέσω της Αιγύπτου επισκέφτηκε τα ινδικά στρατεύματα που φρουρούσαν το κανάλι του Σουέζ (για λογαριασμό της Μεγ Βρετανίας). Από την Αίγυπτο πήγε στο Παρίσι και έπειτα την Ισπανία. Στο τέλος του Απριλίου, έπλευσε για τις ΗΠΑ από το Γιβραλτάρ με το Γαλλικό σκάφος της γραμμής S.S. Patria. Πέρασε τέσσερις μήνες επισκεπτόμενος τη Νέα Υόρκη, την Ουάσιγκτον, το Σικάγο, το Ντένβερ, το Colorado Springs,το Grand Canyon, το Σαν Φρανσίσκο, το Λος Αντζελες και τη Santa Barbara. Μετά δεν παρέλειψε να επισκεφτεί τo Salt Lake και το Yellowstone park διέσχισε στον Καναδά, όπου επισκέφτηκε το Τορόντο, τους καταρράκτες του Niagra, το Μόντρεαλ και το Κεμπέκ. Τον Αύγουστο, του 1915, ο μαχαραγιάς έφθασε στην Αγγλία και συνάντησε, μεταξύ των άλλων, τη βασίλισσα. Οι Βρετανοί ευχαρίστησαν το μαχαραγιά για την βοήθεια της Ινδίας στο μεγάλο πόλεμο. Ο μαχαραγιάς έφθασε στο Παρίσι τον Οκτώβριο, όπου πέρασε δύο μήνες. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στη Γαλλία, ο μαχαραγιάς επισκέφτηκε τα χαρακώματα στα Γαλλογερμανικά σύνορα. Παρακολούθησε ακόμα το βομβαρδισμό των γερμανικών γραμμών από τα γαλλικά πυροβόλα όπλα στο Reims και Bosches.Νωρίς τον Δεκέμβριο, του 1915, ο μαχαραγιάς επρόκειτο να επιστρέψει από το λιμάνι της Μασσαλίας (Marsailles) στη νότια Γαλλία με το υπερωκεάνειο S.S. Περσία.
Κάποιες πληροφορίες όμως ότι το πλοίο ενδέχετο να γίνει στόχος των Γερμανών τον έκανε να μην επιβιβαστεί ο ίδιος στο πλοίο αλλά να ταξιδέψει με άλλο πλοίο. Ο θησαυρός του όμως που περιελάμβανε χρυσές και ασημένιες ράβδους, πολύτιμους λίθους και τα κοσμήματα, η αξία των οποίων ξεπερνά τα £ 50 εκατομμύρια σήμερα φορτώθηκαν στο SS Persia.

Ολόκληρη την ιστορία σχετικά με τον μαχαραγιά υπάρχει  εδώ
http://www.tribunein...ctrum/main1.htm


---------------------------


------------------------------
Επιχείρηση ανέλκυσης
http://www.ibiblio.o...vrmonth=2006-07

Η βαθύτερη επιχείρηση ανέλκυσης που είχε μάλιστα σαν αποτέλεσμα να ανακτήθούν πάνω από 200 ρουμπίνια από το ναυάγιο του Persia σε βάθος που άξιζε τα 3.350 μέτρα πραγματοποιήθηκε από την εταιρεία Deep Tek.
. Το PERSIA μετέφερε το θησαυρό του  μαχαραγιά Jagatjit Singh πίσω στην Ινδία. Θα παρέμεινε στο βυθό για 88 έτη. Η βρετανική εταιρία βρήκε τα συντρίμμια και χρησιμοποίησε  ρομποτικά μηχανήματα που κόβουν τις υπερκατασκευές του πλοίου και που μπορούν να ανακτούν ένα μέρος του πολύτιμου φορτίου τους. Η επιτυχία της λειτουργίας σήμανε  ότι πολλά άλλα ναυάγια που θεωρήθηκαν προηγουμένως πάρα πολύ βαθιά για να ανελκυστούν θα μπορούσαν να να γίνουν πλέον προσιτά - . H Moya Crawford, που έψαξε, εντόπισε και ανέλαβε την οργάνωση της αποστολής είπε "Τα μηχανήματά μας ήταν σε θέση να κόψουν το κατάστρωμα του Persia από όπου ανακτήσαμε περισσότερα από 200 ρουμπίνια και άλλους πολύτιμους λίθους. Δεν βρήκαμε το χρυσό - κάποτε θα πρέπει να επιστρέψουμε για αυτόν - αλλά η πραγματική αξία βρίσκεται στο ότι αποδείχθηκε  ότι κανένα μέρος του βυθού δεν είναι τώρα απρόσιτο." Παρουσίασε  τις λεπτομέρειες των ανακαλύψεων  σε ένα συμπόσιο για τη βαθύβια βιολογία στο εθνικό κέντρο ωκεανογραφίας στο πανεπιστήμιο Southampton. Μέχρι τότε ήταν   σχεδόν αδύνατο να εργαστεί μηχάνημα κατευθυνόμενο από την επιφανεια  σε τέτοια βάθη επειδή τα καλώδια χάλυβα που απαιτούνταν ήταν πάρα πολύ βαριά για τόσο μεγάλο βάθος. Η Crawford, εντούτοις χρησιμοποίησε  ένα ειδικό σχοινί  συνθετικών ινών που είναι τόσο ισχυρό όσο ο χάλυβας αλλά ελαφρύτερο. Σχεδίασε επίσης ένα βαρούλκο που θα μπορούσε να τυλίξει  και τα  καλώδια της κάμερας γύρω του. "Χρησιμοποιήσαμε το δορυφορικό προσδιορισμό θέσης για να βάλουμε το σκάφος μας επάνω από τα συντρίμμια, χαμηλώσαμε την πλατφόρμα και, καθώς πήγε κάτω, το Περσία βγήκε από την αφάνεια για πρώτη φορά σε εννέα δεκαετίες," είπε. "Ήταν μια θαυμάσια στιγμή." (Πηγή: Τhe Sunday Times).

Για την όλη επιχείρηση γυρίστηκε και ένα ντοκυμανταίρ παραγωγής BBC

Και ένα πάρα πολύ καλό link για τη Moya και την επιχείρηση ανέλκυσης του θησαυρού και άλλων αντικειμένων…

http://living.scotsm...cfm?id=64032004



----------------------------------------------








To φύλλο της "The New York Herald" της 2 Ιανουαρίου 1916 που δημοπρατήθηκε στο ebay και είχε πρωτοσέλιδο τη βύθιση του Persia

--------------------------------------------------

Μια ερωτική ιστορία χωρίς happy end
Ενα από τα 334 θύματα αυτής της τραγωδίας ήταν η Eleanour Β Thornton, η οποία από την οποία εμπνεύστηκε η εταιρεία Rolls-Royce για τη δημιουργία του διάσημου σήματος των  πολυτελών αυτοκινήτων της . Ήταν εν πλω με το φίλο της John Walter Edward Scott Montague (Λόρδος Montague του Beaulieu) που επέζησε.

Ο βαρώνος Montagu John walter Edward Douglas-Scott-Montagu Beaulieut, (Λόρδος Montagu), και η γραμματέας και η ερωμένη του Eleanor Thornton λοιπόν ταξίδεψαν με το Persia στο τελευταίο του ταξίδι.. Δεδομένου ότι το Περσία βυθίστηκς  σε λιγότερο από 5 λεπτά, οι περισσότερες ψυχές χάθηκαν στη θάλασσα. Ο Λόρδος Montagu, και η Eleanor κρατώνταν από τα χέρια όταν το σκάφος γλίστρησε κάτω από τα κύματα. Μια έκρηξη στους λέβητες  εκτίναξε το Λόρδο Montagu στην επιφάνεια, που τελικά διασώθηκε. Η αγαπημένη φίλη του Εleanor, πνίγεται και  χάνεται. Ο Λόρδος Montagu ήταν αθλητικός τύπος και ενθουσιώδης με τα αυτοκίνητα. Ανέθεσε στη Rolls-royce να του φτιάξει ένα αυτοκίνητο το 1911, και σε έναν καλλιτέχνη να κάνει τη μασκώτ  για το όχημά του . Επιθυμούσε το σήμα να είναι  εμπνευσμένο από την Eleanor . Ο καλλιτέχνης που έκανε τη διακόσμηση ήταν ο Charles Skykes, ένας καλός φίλος του Λόρδου Montagu και το μοντέλο για ένα από τα πιο δίασημα σήματα αυτοκινήτου  π  ήταν η  Eleanor Thornton.
Περισσότερα…
http://www.tribuneindia.com/2001/20010527/spectrum/main1.htm
----------------------------------------------------------------------------------
Γενικά
http://en.wikipedia.org/wiki/SS_Persia
και επίσης για το πλοίο και την εποχή γενικότερα…
http://www.bbc.co.uk/hampshire/content/articles/2008/05/20/sspersia_montagu_feature.shtml
Σχετικά με την εταιρία που επιχείρησε την ανέλκυση
http://www.deeptek.co.uk/about-us/

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Προσωπικά αντικείμενα των επιβατών που ανελκύστηκαν από το ναυάγιο κατά τη διάρκεια της επιχείρησης Crawford
-------------------------------------------------------------------------------------------------------



ο τρόπος ανέλκυσης με τις δαγκάνες που κατέστρεψαν το πλοίο σχολιάστηκε δυσμενώς σε φόρουμ
λόγω του μη σεβασμού στη μνήμη των νεκρών. Μπρός στο χρήμα…

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
καρικατούρες των επιβατών. Χαρακτηριστικές εικόνες κάποιων εκ των επιβατών με τα ρούχα της εποχής…

---------------------------------------------------------------------------------------------------------

Παρασκευή 6 Ιουνίου 2014

Η Ιστορία πίσω από μια φωτογραφία!, Κως 1943


Η Ιστορία πίσω από μια φωτογραφία!, Κως 1943

Το κείμενο αυτό αφιερώνεται στον  Timothy Barrett, πλοηγό του Beaufighter που καραρίφθηκε στην περιοχή της Γερμανικής απόβασης στο Μαρμάρι της Κω το πρωί της 3ης Οκτωβρίου 1943 και εικονίζεται -με μεγάλη πιθανότητα- να συντρίβεται στη θάλασσα στην παρακάτω φωτό.





Τον Οκτώβριο του 1943 οι Γερμανοί πραγματοποίησαν αιφνιδιαστικά απόβαση στην Κώ.Tα Γερμανικά πλοία που απέπλευσαν από Πειραιά και Σούδα συναντήθηκαν στις Κυκλάδες και συνέχισαν να πλέουν ανατολικά.

 To βραδυ   της 2ας Οκτωβρίου, ο Γερμανικός στολίσκος που αποτελούνταν από 5 ατμόπλοια,9 αποβατικά, μερικά σκάφη εφόδου, 2 εξοπλισμένα ψαροκάικα (KFK) 6 ανθυποβρυχιακά και 4 ναρκαλιευτικά βρισκόταν πλέον πολύ κοντά στα Δωδεκάννησα.Επικεφαλής είχε τεθεί ένα  πλοίο θρύλος στο Αιγαίο τον ΒΠΠ, η ναρκοθέτης Ντράχε (Drahe.)
Προορισμός το νησί της Κω όπου είχε προσεκτικά σχεδιαστεί απόβαση σε 3 σημεία που θα πραγματοποιούνταν το ξημέρωμα της 3ης Οκτωβρίου.
Στο ύψος της Αμοργού η νηοπομπή χωρίστηκε σε 3 τμήματα με την κύρια δύναμη να κατευθύνεται στις Βορειοανατολικές ακτές του νησιού. Οι Γερμανοί ξεγελώντας τις  Συμμαχικές δυνάμεις που πίστευψαν ότι η νηοπομπή ήταν ενισχύσεις που κατευθύνονταν στη Ρόδο είχαν καταφέρει να παραπλανήσουν τους Συμμάχους και να αποφύγουν τα Βρετανικά πλοία και τα αεροπλάνα που την αναζήτησαν στο Αιγαίο και ήταν πλέον έτοιμοι για την απόβαση στην Κω
....

 Πρίν το ξημέρωμα της 3ης Οκτωβρίου ο κύριος όγκος  των Γερμανικών δυνάμεων ξεκίνησε να αποβιβάζεται  στις παραλίες Τιγκάκι και Μαρμάρι στις Βορειοανατολικές ακτές του νησιού.


Από το άρθρο του Μάνου Μαστοράκου στο περιοδίκό "Πόλεμος και Ιστορία"        

 

Και ενώ η απόβαση εκεί είχε ήδη αρχίσει οι Σύμμαχοι αντελήφθησαν τελικά την κρισιμότητα της κατάστασης.Μια Ιταλική πυροβολαρχία νοτιοδυτικά της πόλες της Κω άνοιξε πυρ εναντίον των αποβατικών ενώ αυτά όμως είχαν φτάσει ήδη στην ακτή.


Mε το πρώτο φώς  και ενώ η απόβαση  ήταν σε εξέλιξη ελαφρά βομβαρδιστικά Beaufighters έφτασαν στο σημείο της απόβασης.Αρχικά 5 Beaufighters της 46ης μοίρας που απογειώθηκαν από τη Λακατάμια της Κύπρου προσέβαλλαν τον στόλο εισβολής. Τα αεροπλάνα επέστρεψαν στη βάση τους χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα αφού δέχτηκαν σφοδρό πυρ.

Τα επόμενο κύματα από Beufighters το πρωί της 3ης Οκτωβρίου επίσης δεν  κατάφεραν σχεδόν τίποτα αφού δεν μπόρεσαν να βυθίσουν ούτε ένα από τα αποβατικά.

Από μια έξοδο 7 Beufighters της 252ης μοίρας 4 επέστρεψαν στην Κύπρο με σημαντικές ζημιές ενώ άλλα 2 αεροσκάφη της 89ης μοίρας και 1 της 46ης με κυβερνήτη τον Αντισμήναρχο Τζωρτζ. Ράιντ κατέληξε στην κατάρριψη και το θάνατο του τελευταίου.

Ώρα  4.30 της 3ης Οκτωβρίου..... Στο αεροδρόμιο της Λακτάμια της Κύπρου τα πληρώματα τεσσάρων Beufighters της 227 μοίρας  εκλήθησαν για ενημέρωση στο γραφείο επιχειρήσεων σχετικά με την  προσβολή πλοίων που -όπως τους αναφέρθηκε- πραγματοποιούσαν απόβαση-εισβολή στην περιοχή της Νάξου....
 Στην απογείωση ένα από τα αεροπλάνα με πιλότο τον Cas Be Bounevialle αντιμετώπισε πρόβλημα και έπαθε σοβαρές ζημιές στην προσπάθειά του να ξαναπροσγειωθεί. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να συνεχίσουν τα υπόλοιπα 3 αεροσκάφη...

          Επικεφαλής της αποστολής ήταν το αεροσκάφος  JL760 με  πιλότο τον υποσμηναγό Percy Glynn και πλοηγό τον Tim Barret.
Στις 5.10 απογειώθηκαν  ενώ σε μιάμιση ώρα είχαν προσεγγίσει την περιοχή που γινόταν η απόβαση.

Στη διάρκεια της πτήσης προφανώς είχαν λάβει πληρέστερη ενημέρωση για το ακριβές σημείο που πραγματοποιούνταν η απόβαση.

O σμηναγός. Τhomas περιγράφει την επίθεση... "Περάσαμε το Καστελλόριζο στις 6.30 και μετά πετάξαμε πάνω από το Ακρωτήριο Μαρμαρίς. Περνώντας πάνω από την Τουρκία για να αποφύγουμε να πετάξουμε πάνω από τη Ρόδο διακριναμε  τον αποβατικό στόλο στο στενό της Κω, στα Βορειοανατολικά του νησιού. Είδαμε ένα αντιτορπιλικό έξω από το λιμάνι της Κω αλλά δεν ξέραμε αν ήταν δικό μας ή δικό τους.Εκείνη τη στιγμή κάποια αποβατικά και φορτηγίδες φόρτωναν άνδρες και εξοπλισμό από κάποια μεγάλα μεταγωγικά που είχαν αγκυροβολήσει κοντά στις ακτές της Καλύμνου και Ψερίμου  απέναντι από το σημείο απόβασης. Κάποια άλλα πλοιάρια μετακινούνταν προς την ακτή της Κω. Ξεκινήσαμε την επίθεση εναντίον των αποβατικών που πλησίαζαν την ακτή. Αντιμετωπίσαμε πυκνό και ακριβές πυρ απο τη Γερμανική αεράμυνα των πλοίων

που είχε σαν αποτέλεσμα την κατάρριψη του αεροπλάνου του Percy Glynn.

Ο αντισμήναρχος Rusell .M. MacKenzie πιλότος σε ένα άλλο Beaufighter της μοίρας  αναφέρει σχετικα με την κατάρριψη του  Beaufighter JL760 του επισμηναγού Glynn
" Η ώρα ήταν περίπου 7 και επιτεθήκαμε σε δύο πλοία 2000 τόνων έκαστο και περίπου 15 αποβατικά που συνοδεύονταν από ένα αντιτορπιλικό.
Tο Γερμανικό πυρ ήταν έντονο και ακριβές και το Beaufighter το είδα τελευταία φορά να φλέγεται σε ύψος 200 ποδών και φαινόταν να πέφτει εκτός ελέγχου...."




Στη φωτό του Βρετανικού Imperial War Museum που πάρθηκε από ένα από τα Beaufighters της  227ης μοίρας απεικονίζεται  αεροσκάφος να επιτίθεται σε αποβατικά σε με φόντο τα βουνά της Καλύμνου. Τα αεροσκάφη που πραγματοποιούν την επίθεση αναφέρονται ως αεροσκάφη της 201 μοίρας αλλά μάλλον δεν πρόκειται για αυτή τη μοίρα αλλά για την μοίρα του Tim Barrett την 227.

 http://www.iwm.org.uk/collections/item/object/205211440
.





 Ο γιός του πλοηγού του  JL760 Mike Barret έψαχνε στοιχεία στο διαδίκτυο για την κατάρριψη του αεροσκάφους του πατέρα του και το σημείο που βρισκόταν ο υγρός τάφος του. Η φωτογραφία του Beaufighter που συντρίβεται στη θάλασσα σε συνδιασμό με τα στοιχεία που  είχα συγκεντρώσει που οδηγούν με ακρκετά μεγάλη πιθανότητα σε αυτό το αεροσκάφος ήταν ο λόγος που επικοινώνησα με τον Mike Barrett.
           O ίδιος γνώριζε μόνο ότι πριν πάει στην Κύπρο η βάση της μοναδας του πατέρα του ήταν στην Λιβύη, μάλιστα σε μια προσγείωση το αεροπλάνο του πατέρα του συνετρίβη στην Derna χωρίς όμως ανθρώπινες απώλειες.
Τα τελευταία νέα που είχε η οικογένεια από τον πατέρα ήταν μια επιστολή που αναφερόταν σχετικά με την παράδοση της Ιταλίας και τα καλά νέα για την έκβαση του πολέμου.

Σημ.
-Το Γερμανικό πλοίο που φαίνεται στην κύρια φωτό του άρθρου να φλαίγεται τελικά δε βυθίστηκε... Ίσως να δημιουργεί παραπέτασμα καπνού, ίσως τελικά απλά να χτυπήθηκε. Η μόνη απώλεια σκάφους που είχαν οι Γερμανοί ήταν  το μεταγωγικό F 131   που βυθίστηκε στις 20.10.1943 σην ακτή του Μαρμαρίου από τη Βρετανική τορπιλάκατο MTB 307.
- Ένα ναυάγιο μικρού βοηθητικού σκάφους από την εποχή του ΒΠΠ βρίσκεται βυθισμένο σχετικά κοντά στο σημείο της απόβασης αλλά προς τη μεριά της πόλεως της Κω και αν και έχουν γίνει καταδύσεις σε αυτό από ντόπιους αυτοδύτες δεν γνωρίζουμε κάτι για την ταυτότητά του.



Βιβλιογραφία

-  Peter Smith "war in the Aegean"

 - Fighters over the Aegean'  Brian Cull

-Αιγαίο 1943 Μάνος Μαστοράκος, εκδ. Δουρειος Ιππος

-Πόλεμος και Ιστορία Οκτώβριος 2003, τεύχος 67, ΚΩΣ , Επιχειρηση "Πολική Άρκτος"  Μάνος Μαστοράκος 

-Ο Αεροπορικός πόλεμος πάνω από την Ελλάδα -ΤΟΜΟΣ Β - Εκδόσεις περισκόπιο

-Το ολίσθημα του Τσώρτσιλ, Anthony Rogers, Eκδόσεις Ιωλκός 

 -http://www.rafcommands.com/forum/showthread.php?11603-No-227-Squadron

-Αρχείο Βύρωνα Τεζαψίδη